مبانی نظری جایگزین های کیفر حبس در حقوق کیفری - دانلود رایگان
دانلود رایگان پایان نامه مبانی نظری جایگزین های کیفر حبس در حقوق کیفری ایران با ملاحظه قانون مجازات اسلامی 1392
دانلود رایگان
| مبانی نظری جایگزین های کیفر حبس در حقوق کیفری ایران با ملاحظه قانون مجازات اسلامی 1392مبانی نظری جایگزین های کیفر حبس در حقوق کیفری ایران با ملاحظه قانون مجازات اسلامی 1392 1-1- مقدمه آزادي وديعه اي است كه با خلقت انسان در وجود او نهاده شده است كه با توجه به اهميتي كه در حيات بشري دارد از حقوق ممتازي به شمار مي رود كه مبناي بهره مندي از ساير حقوق انساني را تشكيل مي دهد. به همين جهت در تمامي نظام ها و جوامع به عنوان حقوق اساسي شناخته شده و در قواعد بين المللي چون اعلاميه جهاني حقوق بشر و ميثاق بين المللي حقوق مدني و سياسي نيز همواره به شناسايي و احترام به آن تأكيد شده است. اعمال اين حق ضمن اين كه در رشد انسان ها و شكوفايي جوامع تأثير عمده اي دارد، اما استفادة نابجا از آن و افراط و تفريط در قلمرو آن مي تواند مشكلات و ناهنجاري هايي را در پي داشته باشد. به همين جهت حدود و شرايط آن را قوانين هر كشوري تعيين مي نمايد. بدين ترتيب تنها به موجب قانون ممكن است محدوديت هايي براي آزادي افراد پيش بيني شود. بر اين اساس سلب آزادي افراد بدون مجوز قانون جرم و قابل مجازات شناخته مي شود. با توجه به نقشي كه آزادي در زندگي افراد ايفا مي كند ايجاد محدوديت يا سلب آن به عنوان ضمانت اجراي هنجارها و ارزش هاي مورد احترام جوامع از ديرباز به عنوان رايج ترين ابزار مقابله با بزهكاران مورد توجه بوده است زيرا سرافكندگي و رنج حاصل از آن مي تواند موجب ارعاب و بازدارندگي و جبران خطاي ارتكابي را فراهم نمايد. 1-2- كليات تحقيق 1-2-1- تعريف مسئله و بيان آن مجازات ها به عنوان واكنش اجتماع در مقابل بزهكاري همواره شاهد تحولاتي به منظور دستيابي به وسايل مناسب تر دفاع از حقوق انسان ها و امنيت اجتماع بوده است. ترديدي نيست كه حقوق موضوعه هر كشوري با تلاش انديشمندان و آموزه هاي كيفرشناسي همواره تحول يافته و در خصوص تعيين و كاربرد ضمانت اجراها تدابير مختلفي را در شرايط و دوره هاي مختلف به كار گرفته است. مجازات سالب آزادي كه از مهم ترين مجازات ها است نيز از اين فرايند مستثني نيست. با توجه به اين كه كيفر سالب آزادي از جمله رايج ترين كيفرها محسوب مي شود، مسئله اين است كه آيا اين كیفرها همچنان بهترين وسيله براي دفاع اجتماع در مقابل بزهكاران است؟ در غير اين صورت چه اقدام ها و تدابير ديگري مي توان به جاي آن پيش بيني نمود كه فاقد معايب آن بوده و از طريق آنها ضمن تأمين حقوق جامعه به اهداف اصلاح و پيشگيري از تكرار جرم نيز دست يافت؟ انديشمندان حقوق كيفري و كيفرشناسان به منظور حمايت از آزادي انسان ها و سازگاري اجتماعي بزهكار اين موضوع را مورد بررسي قرار داده و تدابيري براي آن انديشيده اند. در اين رساله با پرداختن به مباني موضوع اين مسائل مورد بررسي قرار مي گيرد: 1- آيا سياست جنايي ايران به جايگزيني در قلمرو كيفر حبس گرايش نشان مي دهد؟ 2- در اين صورت از چه روش هايي براي اين سياست استفاده مي شود؟ 3- تدابيري كه به عنوان جايگزين حبس پيش بيني شده است كدامند؟ آنچه كه در اين تحقيق مورد تأكيد قرار مي گيرد شناخت ديدگاه سياست جنايي ايران نسبت به تدابير جايگزين مجازات سالب آزادي و تحليل جنبه هاي قضائي و تقنيني آن است. 1-2-2- سابقه و ضرورت انجام تحقيق پيش بيني جايگزين هايي براي كيفر سالب آزادي در چند دهة خير عمدتاً تحت تأثير مطالعات جرم شناختي مورد توجه قانون گذاران مختلف و همچنين سازمان ملل متحد قرار گرفته است. در ايران موضوع تاكنون به طور مستقل و جامع مورد مطالعه قرار نگرفته است ولي مقالاتي مختصر در ارتباط با آن در نشريات حقوقي درج شده است. با عنايت به تأكيدي كه براي حمايت از آزادي هاي اساسي و همچنين دفاع مؤثر از جامعه در مقابل تظاهرات مجرمانه مي گردد و اهميتي كه موضوع اصلاح بزهكاران و پيشگيري از تكرار جرم دارد بررسي تدابيري كه فاقد معايب مجازات سالب آزادي بوده و متضمن اهداف مزبور نيز باشند به عنوان جايگزين مجازات سالب آزادي ضرورت تحقيق مستقل و جامعي را در اين زمينه ايجاد مي نمايد. بدين ترتيب موضوع تحقيق از هر نظر تازه بوده و در عين حال براي توسعه سياست جايگزيني تقنيني و قضائي مفيد خواهد بود و از نتايج آن مراجع قضائي و قانون گذاري، مؤسسات پژوهشي، دانشگاه ها و محققان و دانشجويان رشته حقوق و سازمان زندان ها مي توانند بهره مند شوند. 1-2-3- روش انجام تحقيق و تحليل اطلاعات تحقيق نوعاً به روش نظري بوده و بر مبناي مطالعات كتابخانه اي و فيش برداري و استفاده از نظرات اساتيد رشته حقوق و قضات و مراجعه به مراجع قضائي، مؤسسات پژوهشي و سازمان زندان ها انجام مي شود. با دسته بندي اطلاعات مقايسه و ارزيابي آنها و عرضه آنها به شيوه ها و مقررات پيش بيني شده در قوانين كيفري به بررسي موقعيت كيفر سالب آزادي و تأثير انديشه هاي مكاتب كيفري در تحديد آن پرداخته و عوامل گرايش به سياست جايگزيني و روش هاي به كار رفته در نظام كيفري ايران و همچنين تدابير پيش بيني شده براي جايگزيني مجازات سالب آزادي مورد تجزيه و تحليل قرار مي گيرد. 1-2-4- اهداف و فرضيات بيان نارسايي هاي مجازات سالب آزادي و مشكلات ناشي از نظام زندان ها، شيوه هاي اتخاذ شده در نظام كيفري ايران براي مقابله با اين مشكلات و همچنين تلاش هايي كه در جهان توسط نظام هاي كيفري در برخي كشورها و سازمان ملل متحد در اين مورد صورت گرفته است، بررسي و ارزيابي تدابيري كه در ايران براي جايگزيني مجازات سالب آزادي وجود دارد، به منظور دستيابي به وسايل مناسب تر و روش هاي كاربردي تر براي مقابله با آثار ناگوار مجازات سالب آزادي از اهداف عمدة تحقيق محسوب مي شوند. فرضياتي كه براي اين منظور مطرح شده است عبارتند از: 1- مجازات سالب آزادي رسالت هاي خود را در پيشگيري از تكرار جرم و اصلاح بزهكاران نمي تواند نسبت به همه بزهكاران و انواع جرايم به انجام برساند. 2- با توجه به نارسايي هاي مجازات سالب آزادي و معايب آن و مشكلات نظام زندان ها توسل به جايگزين هاي مجازات سالب آزادي ضروري است. 3- گرايش كلي نظام كيفري ايران پيروي از سياست جايگزيني در قلمرو مجازات سالب آزادي است. مورد استفاده قرار مي گيرد و ويژگي ها و اهداف و آثار آنها در فصل دوم مورد مطالعه قرار خواهند گرفت. 1-3- مبحث اول - تعریف حبس در ایران[1] یکی از بارز ترین دستاورد های مکاتب کیفری و تفکرات جدید در خصوص ماهیت و اهداف مجازات ها، طرح تدریجی ولی قوی حبس یا سلب آزادی به عنوان یک مجازات بود. این نهاد کیفری جدید حداکثر تناسب با خصوصیات پیشنهادی توسط اکثر مکاتب و اندیشمندان کیفری به عنوان قابل قبول و موجه را دارا بود و جایگزین مناسبی برای مجازات های بدنی و غیر انسانی گذشته به حساب می آمد. با اجرای مجازات سالب آزادی مرتکب برای مدتی از جامعه طرد شده و خطر او برای جامعه از بین میرود( حفظ اجتماع و نظم عمومی) و هم اینکه خطری خود مرتکب را تهدید نمیکند (حفاظت از حقوق متهم و محکوم از گزند بزه دیدگان یا سایر افراد و نیز حفظ ادله جرم) و هم اینکه می توان زندانیان را طبقه بندی کرد و روشهای اصلاحی خاص قرار داد تا در طول اقامت در زندان به افرادی قانون پذیر و اجتماعی تبدیل شوند ( هدف فردی کردن مجازات و اصلاح و باز اجتماعی کردن مرتکبین ). از اینها گذشته، مجازات حبس بر خلاف برخی مجازات های قابل تقسیم و قابل تطبیق بر موارد متفاوت و شخصیت های مختلف است و در صورت اشتباه قاضی نیز از لحاظ جبران خسارت سهل تر است. علی الاصول محل نگهداری متهمین بازداشتگاه یا توقیفگاه نامیده می شود و زندان و ندامتگاه به محل نگهداری کسانی اختصاص دارد که محکوم به حبس و یا سلب آزادی شده اند. اما در زبان رایج بین مردم و حتی در کتب تخصصی و قوانین گاهی واژه های مشترک برای بیان هر دو مفهوم بکار گرفته می شوند. در آیین نامه های جدید التصویب در نظام جمهوری اسلامی ایران حتی مفاهیم و نام های جدید تری نیز وضع و بکار گرفته شده – مثل بازداشتگاه امنیتی و بازداشتگاه موقت - که از لحاظ مفهوم و کارکرد تفاوتی با بازداشتگاه به معنی عرفی واعم کلمه ندارند. چنانچه در ادامه بحث خواهد شد، این اسامی تنها نشانگر نوعی طبقه بندی توقیف شده و فراهم کردن زمینه برخورد متفاوت و اغلب شدید تر با برخی مرتکبین جرایم خاص و مسامحه با برخی دیگر یعنی سیاست کیفری افتراقی و دو دسته کردن مرتکبین است. برای روشن شدن موضوع، ابتدا تعریف زندان ومفهوم آن در ادبیات فقهی و حقوقی تبیین می شود. سپس تعریف زندان بر اساس آیین نامه های زندان مورد تحلیل قرار می گیرد. 1-3-1- گفتار اول - حبس در ادبیات فقهی[2] در ادبیات کیفری به زبان فارسی دولفظ زندان و حبس برای نشان دادن مفهوم مجازات سالب آزادی به عنوان مجازات بیش از همه مرسوم است. در ادبیات کیفری، علاوه بر این دو واژه گاهی اوقات نیز از لفظ سجن و ندامتگاه استفاده می شود، . زندان یا ندامتگاه در زبان فارسی اسم محلی است که محکومین به مجازات سا لب آزادی در آن نگهداری میشوند و مسامحتا به محل نگهداری هر دودسته محکومین و متهمین هم گفته می شود و شاید ازاین جهت که زندانی در زندان از کرده خود نادم و پشیمان می شود به این محل ندامتگاه نیز گفته اند. لفظ حبس نیز در فارسی به هر دو معنای مصدری یعنی کیفر سالب آزادی و محل نگهداری محکوم به چنین کیفری یعنی معادل زندان به کار میرود ولی در عربی به زندان محبس گفته می شود گرچه کاربرد واژه حبس بجای محبس در عربی نیز معمول است. واژه سجن در هردو زبان عربی و فارسی به معنای زندان یعنی محل اعمال کیفر سا لب آزادی است. دو لفظ حبس و سجن که در اصل عربی هستند در قرآن نیز به کار رفته اند. مثلا لفظ مسنوجین در سوره 26(شعرا) آیه 29 به کار رفته جایی که فرعون به حضرت موسی می گوید: اگر خدایی غیر از مرا بپرستی ترا زندانی می کنم- لا جعلنک من المسنوجین مشتقات دیگر سجن در آیات متعدد سوره یوسف (12) به کرات به کار رفته است. از جمله آیات 25-32-33-35-36-39-41-42-100، لفظ حبس دو بار در قرآن بکار رفته یکی در سوره یازده آیه 8 جایی که خداوند می فرماید اگر ما مجازات آنها را به تاخیر بیاندازیم می پرسند که چه چیز آن را متوقف کرده است- مایحسبه . مورد دیگر آیه 106 از سوره 5 است که در مورد جواز نگهداری کردن شاهد وصیت تا زمان ادای شهادت است. بنابراین صرف نظر از اینکه آیات مزبور در مورد مشروعیت یا عدم مشروعیت حبس به عنوان کیفر از منظر قرآن کریم قابل استناد نیستند، از معانی هر لفظی که افاده مفهوم زندان به عنوان مجازات نماید چیزی جز سلب آزادی یا محدود کردن رفت و آمد فرد نمی توان استخراج واستباط کرد و از مفهوم سلب آزادی نیز بیش از این فهمیده نمی شود. به جهت اهمیت موضوع عینا فراز ها یی از کتاب مبانی فقهی حکومت اسلامی نوشته آیه الله منتظری نقل می شود که پس از بررسی معانی لفظی کلماتی که افاده کننده مفهوم کیفر حبس است، بیان می دارد: از مجموع آنچه که گفته شد چنین به دست می آید که مفاد و مفهوم دو واژه سجن و حبس عبارت است از: محدود ساختن کسی و منع او از آمد و شدآزاد وتصرفات آزادانه . بنابرایندر مکان آن ویژگی خاص شرط نی باشد. . . شرط عمده این است که شخص زندانی ازآمد و شد آزاد ممنوع و مقید باشد. [1]- حاجی تبار فیروزجائی ، حسن ، جایگزین های کیفر حبس ، چاپ اول ، انتشارات فردوسی ، سال 1386 ص 11 [2]- همان ، ص 12 فهرست مطالب عنوان ......................................................................صفحه چكيده1 فصل اول. 2 1-1- مقدمه. 2 1-2- كليات تحقيق.. 3 1-2-1- تعريف مسئله و بيان آن. 3 1-2-2- سابقه و ضرورت انجام تحقيق.. 3 1-2-3- روش انجام تحقيق و تحليل اطلاعات... 4 1-2-4- اهداف و فرضيات... 4 1-3- مبحث اول - تعریف حبس در ایران. 4 1-3-1- گفتار اول - حبس در ادبیات فقهی.. 5 1-3-2- گفتار دوم- تعریف حبس در آیین نامه های زندان ها6 1-4- مبحث دوم - ماهیت کیفر حبس... 7 1-4-1- گفتار اول - ماهیت کیفری حبس (سلب ومحدودیت آزادی)8 1-4-2- گفتار دوم - ماهیت اجبار کنندگی حبس... 9 1-5- مبحث سوم- اقسام كيفر حبس... 10 1-6- مبحث چهارم - ويژگي هاي كيفر حبس... 11 فصل دوماهداف، فواید، ویژگی ها و شرایط به كارگيري جایگزین های كيفر حبس و انواع جايگزين هاي كيفرحبس... 13 2-1- مبحث اول: اهداف جايگزين هاي كيفر حبس... 13 2-2- مبحث دوم: فواید جايگزين هاي كيفر حبس... 14 2-3- مبحث سوم: ویژگی ها جایگزین هاي كيفر حبس... 15 2-4- مبحث چهارم: شرایط جايگزين هاي كيفر حبس... 17 2-4-1- فرهنگ سازی لازم. 17 2-4-2- داشتن قانونی مشخص و صریح.. 18 2-5- مبحث پنجم – انواع جايگزين هاي كيفر حبس... 19 2-5-1- گفتار اول :جایگزین های سنتی كيفر حبس... 19 2-5-1-1- آزادی مشروط.. 19 2-5-1-2- تعلیق اجرای مجازات... 19 2-5-1-3- جزای نقدی.. 20 2-5-1-4- محرومیت از حقوق اجتماعی.. 21 2-5-2- گفتار دوم - جایگزین های جدید كيفر حبس... 22 2-5-2-1- مفهوم دوره مراقبتی.. 22 2-5-2-1-1- شرایط ومدت دوره مراقبتی.. 23 2-5-2-1-2- وظایف ماموران دوره مراقبتی.. 24 2-5-2-1-3- جایگاه دوره مراقبتی در حقوق کیفری ایران. 25 2-5-2-1-4- کادر قضایی.. 27 2-5-2-1-5- کادر اداری.. 28 2-5-2-2- جریمه روزانه. 28 2-5-2-2-1- اهداف و فوائد جریمه روزانه. 29 2-5-2-2-1-1- شرایط اعطا و نحوه اجرای جریمه روزانه. 30 2-5-2-2-1-2- جایگاه جریمه روزانه در حقوق كيفري ايران. 31 2-5-2-3- خدمات عمومی.. 32 2-5-2-3-1- تعریف خدمات عمومي.. 32 2-5-2-3-2- اهداف و فواید خدمات عمومی.. 32 2-5-2-3-3- شرایط و نحوه اجرای خدمات عمومی.. 33 2-5-2-3-4- جایگاه خدمات عمومی در حقوق کیفری ایران. 34 فصل سوممباني وعوامل گرايش به جايگزين هاي كيفر حبس... 36 3-1-مبحث اول – مباني جايگزين هاي كيفر حبس... 36 3-1-1-گفتار اول- ترديد نسبت به موقعيت و اعتبار كيفر حبس... 36 3-1-1-1- نارسايي در تأمين اهداف مجازات... 37 3-1-1-2- عدم هماهنگي با اصول حاكم بر مجازات ها38 3-1-2- گفتار دوم- تأثير انديشه هاي مكاتب كيفري در تحديد كيفر حبس... 39 3-1-2-1- مكتب كلاسيك... 40 3-1-2-2- مكتب تحققي.. 41 3-1-2-3- مكتب دفاع اجتماعي.. 43 3-1-2-4- مكتب نئوكلاسيك (معاصر)44 3-1-3- گفتار سوم - انديشه هاي كيفرزدايي.. 46 3-1-3-1- كيفرزدايي تقنيني.. 47 3-1-3-2-كيفرزدايي قضائي.. 48 3-2- مبحث دوم- عوامل گرايش به سياست جايگزيني كيفر حبس... 50 3-2-1- گفتار اول- ترديد در نقش هاي كيفر حبس... 50 3-2-2- گفتار دوم- معايب كيفر حبس... 51 3-2-2-1- جرم زايي حبس... 51 3-2-2-2- تأثير سوء حبس بر شخصيت و خانواده زنداني.. 51 3-2-2-3- اثرات سوء اقتصادي حبس... 52 فصل چهارماقدامات انجام شده براي توسعه جايگزين هاي كيفر حبس در سطح بين المللي و داخلی کشورها54 4-1- مبحث اول – اقدامات سازمان ملل متحد. 54 4-1-1- گفتار اول - سير تاريخي اقدامات سازمان ملل متحد. 54 4-1-2- گفتار دوم - قواعد حداقل ملل متحد راجع به تدابير غير كيفر حبس (قواعد توكيو)56 4-2-3- گفتار سوم - اقدامات شوراي اروپا در زمينة توسعه جايگزين هاي كيفر حبس... 58 4-2- مبحث دوم- اقدامات انجام شده در حقوق داخلي (ملي) كشورها در زمينه توسعه جايگزين هاي كيفر حبس 61 4-2-1- گفتار اول - توسعه جايگزين هاي كيفر حبس در نظام كيفري فرانسه. 61 4-2-2- گفتار دوم - توسعه جايگزين هاي كيفر حبس در نظام كيفري آلمان. 62 4-2-3- گفتار سوم - توسعه جايگزين هاي كيفر حبس در نظام كيفري سوئد. 63 نتیجه گیری.. 64 پیشنهادات... 65 منابع و مآخذ. 66 دریافت فایل جهت کپی مطلب از ctrl+A استفاده نمایید نماید |