بررسی فقهی و حقوقی احکام فرد متعدی به حریم خصوصی - دانلود رایگان
دانلود رایگان پایان نامه بررسی فقهی و حقوقی احکام فرد متعدی به حریم خصوصی اشخاص حقیقی
دانلود رایگان
| بررسی فقهی و حقوقی احکام فرد متعدی به حریم خصوصی اشخاص حقیقیبررسی فقهی و حقوقی احکام فرد متعدی به حریم خصوصی اشخاص حقیقی مقدمه توجه به حريم خصوصي به عنوان يكي از اساسي ترين مصاديق حقوق بشر به شمار مي آيد، اين مهم نشأت گرفته از توجه به شأن و منزلت انساني و ارزشهايي است كه حقوق بشر براي انواع آزادي ها قائل است. حريم خصوصي امروزه به يكي از كانوني ترين مباحث در جامعه اطلاعاتي و يكي از مهم ترين مسائل حقوق بشر در عصر جديد تبديل شده است. حريم خصوصي از جمله حقوقي است كه انسان ها به دليل نيازهاي شخصي از يك طرف به آن وابسته اند و از طرف ديگر به دليل ضرورت زندگي جمعي مكلّف اند اين حق را نسبت به ديگران به رسميت بشناسند. زندگي و ادامه حيات انسان داراي دو بُعد است: بعد فردي و بعد اجتماعي و به عبارت ديگر: زندگي خصوصي و عمومي. هر كدام براي خود آداب و مقررات ويژه اي دارند ولي چون انسان ناچار است با هم نوعان خود زندگي كند؛ لازمه زندگي جمعي و عمومي اين است كه انسان به ناچار بايد قيد و بندهاي زيادي را از نظر وضع لباس و طرز رفت و آمد و برخورد با ديگران را تحمل كند، اما تحمل شبانه روزي اين وضع مشكل و طاقت فرسا و خسته كننده است لذا انسان مي خواهد قسمتي از شبانه روز را آزاد از قيد و بند زندگي جمعي و عمومي بوده و با خانواده و فرزندان خود باشد و با آنان به گفتگو بنشيند و در آرامش كامل استراحت كند. انسان ها بنا بر فطرت خود، قلمروهايي را محدودة خصوصي خويش مي دانند و در آن پناه مي گيرند، در اين پناهگاه امن خصوصي است كه زندگي و حيات براي آنان ميسور مي شود و انسانيت معنا و مفهوم مي يابد، شخصيت، آبرو، ناموس، خانه و محل كار و اموال از آن جمله اند. ورود خودسرانه و بي ضابطه در اين قلعة مقدس در حكم كشتن افراد و فرو ريختن ديوار انسانيت آنان است. اسلام كه زيربناي هر نوع تربيت و سازندگي را انسان مي داند به كرامت و حرمت آدميان اهميت فراوان داده و حريم خصوصي افراد را با وسواس و باريك بيني فراوان پاس مي دارد. 1- تعريف و تبيين مسأله: حق حريم خصوصي يكي از حقوق اساسي بشر است كه وي را در مقابل تعرضات ديگران به زندگي خصوصي اش و نيز مداخلات نارواي دولت ها مورد حمايت قرار مي دهد، اين حق كه ارتباط تنگاتنگ و عميقي با حفظ كرامت، حيثيت، شخصيت، توسعه و ارتباطات شخصي، خودمختاري و استقلال فردي ديگر ارزش هاي مهم بشري دارد، امروزه جايگاه ويژه اي در مباحثات حقوقي و سياسي دنيا دارد بطوري كه همواره به عنوان يكي از نمودهاي دموكراسي و حقوق بشر در عصر حاضر مطرح بوده و هست. جايگاه حريم خصوصي در حقوق كيفري كه برگرفته از فقه اسلامي مي باشد با توجه به ماهيت مداخله گرايانه حقوق كيفري از دو منظر قابل بررسي است: يكي از اين منظر كه مي تواند توسط حقوق كيفري و ابزارهاي آن مورد حفاظت و حمايت قرار گيرد يعني قانونگذار كيفري مي تواند با جرم انگاري رفتارهاي ناقض حق حريم خصوصي و نيز اقدامات قضايي به مقابله با كساني بپردازد كه زندگي خصوصي و خلوت شهروندان را مورد تعرض قرار مي دهند و از منظري ديگر حق حريم خصوصي ممكن است توسط حقوق كيفري و ابزارهاي وابسته به آن مورد تهديد و تعرض واقع شود يعني قانونگذار كيفري ممكن است در قلمرو خلوت و حريم خصوصي شهروندان اقدام به مداخله، ايجاد محدوديت و جرم انگاري در برابر اختيار و انتخاب آنها نمايد يا ممكن است اين حريم توسط مقامات كيفري و امنيتي در راستاي كشف و تحقيق جرائم مورد نقض و تعرض قرار گيرد يا حتي ممكن است پيشگيري از وقوع جرم يا فقط نظم اجتماعي، اخلاقي، بهداشتي و سياسي، موجبات دخالت در خلوت و زندگي خصوصي شهروندان را فراهم نمايد. 2- سؤالات تحقيق: سؤالاتي كه اين پژوهش به دنبال جواب دادن به آنهاست عبارتند از: 1- چه حوزه هايي حريم خصوصي تلقي مي گردند؟ 2- آيا استثنايي براي وارد شدن به حريم خصوصي اشخاص وجود دارد؟ 3- حكم تعدي به حريم خصوصي افراد چيست؟ 3- سابقه و پيشينه تحقيق: حق حریم خصوصی با وجود آنکه برخی از مصادیق مهم آن در قرآن کریم از جمله آیات 27 و 28 سورة نور و آیه 12 سورة حجرات مورد حمایت واقع شده است و احادیث و روایاتی از پیامبر اکرم(ص) و ائمه اطهار(ع) در این زمینه وجود دارد که کاملاً نشانه احترام ویژة حقوق اسلام به زندگی خصوصی افراد بشر است، در عین حال جایگاه مشخص و روشنی در سیستم حقوقی جامعة ما نداشته است و فاقد پژوهش، تحقیق و کتابی در این زمینه هستیم. مهم ترین کتابی که در این مورد در سالهای اخیر به چاپ رسیده است. کتاب حقوق حریم خصوصی از باقر انصاری است که در سال 1386 چاپ شده و از جنبة حقوقی به صورت تطبیقی با کشورهای دیگر به این حق پرداخته شده است. 4- ضرورت انجام پژوهش: يكي از مهم ترين ضرورت هاي اين پژوهش را مي توان وضعيت مبهم و ناشناخته اين حق در سيستم حقوقي جمهوري اسلامي ايران و مشكلات و معضلاتي دانست كه از اين ابهام ناشي مي شود. تصويب برخي از قوانين، توسط قانونگذار باعث ايجاد مشكلاتي در روابط بين شهروندان و حكومت گشته و به بي اعتمادي ها و اختلافات دامن زده است. بسياري از شهروندان، برخي از قوانين موجود را دخالت حكومت در زندگي خصوصي خود دانسته و نسبت به آن واكنش منفي نشان مي دهند. از طرف ديگر وضعيت مبهم و ناشناخته اين حق در سيستم حقوقي ايران در حالي است كه پيشرفت علم و تكنولوژي، وسايل و روش هاي جديدي را جهت مداخله در حريم خصوصي انسانها در اختيار افراد سودجو، اخاذ، مغرض و سوء استفاده طلب قرار داده است از ظهور موبايل هاي دوربين دار گرفته تا تجهيز دولت ها به پيشرفته ترين وسايل جاسوسي و كاوش گر و نيز دستگاههاي دروغ سنج و آزمون هاي فرافكن را مي توان دستاوردهاي تكنولوژي در اين زمينه نام برد كه دخالت در زندگي خصوصي شهروندان را به آسان ترين شكل ممكن و بدون جلب توجه فراهم ساخته اند و دخالت هايي كه آبروي چندين و چند ساله انسانها را به باد مي دهند، حيثيت، شرافت و كرامت بشري را مورد تعرض قرار مي دهند و موجبات خودكشي يا ارتكاب جرايم افراد جامعه را فراهم مي آورند موجب حكم فرمايي، بدگماني، اضطراب، ناامني رواني، سرخوردگي و بي اعتمادي در ميان افراد جامعه مي شوند و بسياري از آثار شوم ديگر كه آثاري جز وارد شدن ضربات جبران ناپذير بر پيكر اجتماع ندارند. به نظر مي رسد زمان كم كاري و بي توجهي در اين زمينه به سر رسيده باشد و بعد از يك قرن دير جنبيدن از قافله حقوقدانان و سيستم حقوقي غرب، ضرورت دارد كه تحقيقات و پژوهش هايي بيشتر در اين مورد انجام گيرد و با الهام از روح متعالي حقوق و فقه اسلام به نگارش مقاله، كتاب و پژوهش و تحقيق در اين زمينه اقدام كرد. 5- فرضيه هاي تحقيق: فرضیه اول: مي توان حوزه هاي حريم خصوصي را به 4 حوزه مجزا تقسيم كرد: 1- حريم اطلاعات 2- حريم جسماني و معنوي اشخاص كه به حفاظت از جسم و روان افراد مي پردازد. 3- حريم ارتباطات كه امنيت تلفن ها، پست و ساير اشكال ارتباطات را عهده دار است. 4- حريم مسكن و اماكن. فرضیه دوم: حريم خصوصي افراد مصون از تعرض است و حتّي حكومت و دولت مجاز به مداخله و ايجاد محدوديت در حريم خصوصي و خلوت شهروندان نيست مگر اينكه اين اقدام براي حفظ نظم اجتماعي ضرورت داشته باشد و اين ضرورت حقيقي و واقعي بوده باشد نه صوري و خيالي. فرضیه سوّم: حكم تعرض به حريم خصوصي افراد شرعاً حرام است و از نظر قانوني نيز در قانون مجازات اسلامي، مجازات هايي براي آنها در نظر گرفته شده است. فصل اول: کلیات1 مقدمه2 1- تعريف و تبيين مسأله:3 2- سؤالات تحقيق:4 3- سابقه و پيشينه تحقيق:4 4- ضرورت انجام پژوهش:4 5- فرضيه هاي تحقيق:5 6- هدف ها و كاربردهاي انجام اين تحقيق:5 7- بيان روش تحقيق و چارچوب پژوهش:6 كليات7 مبحث اول: مفاهيم7 گفتار اول: حكم7 معناي لغوي:7 معناي اصطلاحي:7 تعريف لغوي حكم:8 تعريف اصطلاحي حكم:8 گفتار دوم: تعدي10 معناي لغوي:10 تعريف اصطلاحي:10 گفتار سوم: حریم12 معناي لغوي حريم:12 تعريف اصطلاحي حريم:13 گفتار چهارم: حريم خصوصي14 گفتار پنجم: شخص حقيقي15 گفتار ششم: اذن16 معناي اصطلاحي اذن17 تفاوت اذن و رضايت:18 تفاوت اذن و اجازه:19 گفتار هفتم: حق19 معناي لغوي:19 تعريف اصطلاحي حق:20 مبحث دوم: مباني22 گفتار اول: آزادي22 الف) مفهوم آزادي:22 ب) آزادي در اسلام:23 تعريف و مفهوم آزادي تن:24 ج) حمايت از آزادي در اسناد بين المللي:25 د) حمايت از آزادي در قانون اساسي:26 حدود آزادي تن:27 گفتار دوم: امنيت27 الف) مفهوم امنيت:29 ب) امنيت در اسلام:29 ج) امنيت در قانون اساسي:31 1- امنيت حيثيت:31 2- امنيت جان:31 3- امنيت مال:32 4- امنيت مسكن:33 د) امنيت و اصول قضايي:35 گفتار سوم: شأن و كرامت انسانی36 الف) انواع كرامات الهي:37 1- خلقت انسان:37 2- داشتن روحي خدايي:37 3- مسخّر قرار دادن موجودات ديگر براي انسان:38 4- فراهم كردن اسباب هدايت انسان:38 5- برتري دادن انسان بر ساير مخلوقات38 ب) كرامت انساني در قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران و پيامدهاي آن:39 ج) كرامت انساني در اسناد بين المللي:40 فصل دوم: حوزههای حریم خصوصی وحمایتهای شرعی و قانونی از حریم خصوصی در برابر تعدّی42 مبحث اوّل: حوزه هاي حريم خصوصي43 گفتار اوّل: حريم منزل و خلوت افراد:43 الف) مباني فقهي و شرعي حرمت مسكن افراد:43 1- آيات44 2- روايات:46 3- قاعدة فقهي لاضرر:49 ب) حمايت از مسكن در قوانين ايران50 1) قانون اساسي:50 2) قانون مجازات اسلامي:50 3) قانون آئين دادرسي كيفري:51 ج) حمايت از مسكن در اسناد بين المللي و فرمان هشت ماده اي امام خميني:52 1) ميثاق بين المللي حقوق مدني و سياسي:52 2) اعلاميه جهاني حقوق بشر52 3) حمایت از مسکن در فرمان هشت ماده اي امام خميني52 گفتار دوّم: حريم خصوصي اموال53 الف) تعريف مال:53 1) تعريف مال در اصطلاح فقهي و حقوقي:54 ب) حرمت مال در آيات قرآن:56 خلاصة بحث ها:59 ج) حرمت مال در روايات:61 1- قاعدة فقهي تسليط:63 2- قاعدة فقهي احترام مال مسلمان:64 د) حمايت از مال در قوانين ايران64 1- قانون مدني:65 2- قانون اساسي:65 ه ) حمايت از مال در اعلاميه جهاني حقوق بشر65 و ) حمايت از مال در فرمان هشت ماده ای امام خمینی(ره)65 گفتار سوّم: حريم و امنيت جان:66 الف) آيات66 ب) حمايت از جان در قوانين ايران و اسناد بين المللي:66 1- قانون اساسي:66 2- اعلاميه جهاني حقوق بشر:67 3- ميثاق بين المللي حقوق مدني و سياسي:67 4- قانون مسئوليت مدني:67 گفتار چهارم: حمايت از حريم حیثیتی اشخاص68 الف: ممنوعيت تجسّس و تحسّس و تفتيش:68 1- آيات:68 2- روايات:69 ب) مموعيت سوء ظن:71 1) آيات71 2) روايات:71 ج) ممنوعيت نميمه و غيبت:74 1- آيات:74 2- روايات:74 د) ممنوعيت اشاعة فحشا و هتك ستر:75 1- روايات:76 ه ) ممنوعيت سَبّ و هجو و قذف:77 1- معناي لغوي سَبّ:77 2- معناي فقهي سبّ:78 3- معناي لغوي هجو:78 4- معناي فقهي هجو:79 5- مستندات فقهي سَبّ:80 1-5) آيات:80 2-5) روايات:81 3-5) اجماع:82 4-5) عقل:82 6- مستندات فقهي هجو:82 1-6) آيات:82 2-6) روايات:83 3-6) اجماع:84 4-6) عقل:84 گفتار پنجم: مصونيت مكاتبات، مخابرات و ارتباطات خصوصي افراد:84 الف) حمايت از مكاتبات افراد در روايات:84 ب) حمايت از مكاتبات و مراسلات افراد در قوانين ايران:85 1) قانون اساسي:85 2) قانون مجازات اسلامي:86 3- قانون آئين دادرسي كيفري:87 4- قانون تأسيس شركت مخابرات ايران:87 ج) حمايت از مكاتبات و ارتباطات افراد در مقررات بين المللي و فرمان هشت ماده اي امام خميني:88 1) ميثاق بين المللي حقوق مدني و سياسي:88 2) اعلاميه جهاني حقوق بشر:88 3) فرمان هشت ماده اي امام خميني:88 گفتار ششم: مصونيت انديشه و بيان89 الف) اهميت تعقل، انديشه و خردورزي در كتاب و سنت:89 ب) تقابل بين رعايت حريم خصوصي و آزادي بيان:91 1- آزادي بيان در قرآن:91 دامنه وُسعت اِعمال حق آزادي بيان:92 2- مرزها و محدوده هاي آزادي بيان:92 1-2) مخالفت با اسلام:93 2-2) مخالفت با مصالح مسلمين و جامعه اسلامي:93 3-2) نشر و تبليغ اديان غير اسلامي و افكار و عقايد ضالّه:94 4-2) مخالفت با اخلاق و عفت عمومي:94 گفتار هفتم: مصون بودن شغل افراد از تعرض95 الف) محدوده هاي آزادي شغل:96 ب) حمايت از شغل افراد در قانون اساسي:98 گفتار هشتم: نقض حريم خصوصي بوسيلة تكنولوژي و ابزار جديد98 مبحث دوّم:استثنائات وارد شدن به حريم خصوصي افراد101 گفتار اوّل: استثنائات وارد بر اصل مصونيت مسكن101 گفتار دوّم: تحقيق و تفحّص در امر ازدواج102 دليل جواز:102 گفتار سوّم: تفحّص و مراقبت از كودك، نوجوان و جوان103 دليل جواز:103 گفتار چهارم: تفحّص از احوال محرومان جامعه:104 دليل جواز:104 گفتار پنجم: نقيب و عريف105 گفتار ششّم: نظارت بر اعمال كارگزاران106 دليل جواز نظارت در اعمال كارگزاران:107 الف) قدرت عامل فساد و انحراف:107 ب) امر به معروف و نهي از منكر:107 فصل سوم:حکم تعدی و راهکارهای فقهی و حقوقی برای برخورد با فرد متعدی109 مبحث اوّل: حكم تعدّي به حريم خصوصي اشخاص. 110 گفتار اوّل: دليل حرمت110 الف) دليل عام:110 1) دليل عقلي:110 1-1) ظلم بودن ورود به حريم خصوصي افراد110 2-1) اصل عدم ولايت:111 ب) دليل خاص (دلیل نقلی):114 1- ظلم بودن ورود به حريم خصوصي افراد از نظر شرع:114 2- حرمت مؤمن در قرآن و سنّت:114 گفتار دوّم: دفاع در مقابل تجاوز به حريم خصوصي افراد117 الف) معناي لغوي دفاع مشروع:117 ب) تعريف اصطلاحي دفاع مشروع:115 ج) دفاع مشروع در اسلام:118 د) بحث در وجوب دفاع مشروع و فرق آن با اقسام دفاع:121 ه ) موضوع دفاع مشروع در فقه اسلامي:124 و) گسترة قلمرو دفاع مشروع:124 1- دفاع فردي (دفاع از نفس):124 1-1. آيات:125 1-1-1. آيه اعتداء:125 2-1-1. مفردات آيه اعتداء:125 3-1-1. تفسير عمومي آيه ي اعتداء:128 4-1-1. تفسير اختصاصي آيه اعتداء:129 1-1-2. آية معاقبه:131 1-1-3. آية جزا سيّئه:132 2-1-3. مفردات آيه:133 3-1-3. تفسير عمومي آيه:134 4-1-3. تفسير اختصاصي:135 1-2) روايات136 1-1-2. روايات مربوط به دفاع از نفس:136 2-1-2. روايات مربوط به دفاع از مال:137 3-1-2. روايات مربوط به دفاع از عرض:138 4-1-2. روايات در باب دفاع از مسكن:139 دفاع از غير:140 1-2. دفاع از نفس غير:140 2-2. دفاع از مال غير:141 1-3. عقل:141 1-4. اجماع:142 1-3-1-2. دفاع از عرض و ناموس و مال در قانون مجازات اسلامي:142 2- دفاعاجتماعي اسلام:142 1-2. معناي لغوي معروف و منكر:143 2-2. مراتب و مراحل امر به معروف و نهي از منكر:144 1-2-2. مراتب تذكاري144 1-1-2-2. انكار قلبي:145 2-1-2-2. انكار زباني:145 2-2-2. مرتبة عملي (انكار به يد)145 3) دفاع از كيان اسلام:146 گفتار سوّم: تعدّي به مال ديگران:147 الف) ضمان مدني: قاعدة ضمان يد147 1- مستندات قاعده:148 1-1. بناي عقلاء:148 2-1. سيره148 3-1. حديث علي اليد:148 4-1. بيان مفاد حديث:148 ب) قاعدة اتلاف:149 6-1. موارد تطبيق قاعدة اتلاف:150 ج) قاعدة تسليط:150 گفتار چهارم: فرق عرض و ناموس151 الف) قتل در فراش به عنوان يكي از مصاديق دفاع از ناموس:151 ب) فقه و قتل در فراش:152 ج) روايات و قتل در فراش:154 1- فلسفة حكم موضوع مادة 630 در فقه اسلامي:156 1-1. تحريك و تهييج روحي (اختلاف در قوة اراده و در نتيجه مخدوش شدن عنصر معنوي جرم)157 2- 1. اجراي حدّ الهي:158 3- 1. دفاع مشروع:159 گفتار پنجم: چرا دفاع در برابر قواي انتظامي، دفاع مشروع نيست؟161 الف) موضوع تجاوز:161 ب) ضرورت اثبات دفاع مشروع:162 ج) دلايل ضرورت اثبات دفاع مشروع:162 د) طريق اثبات دفاع مشروع:163 1- مستندات قانونی دفاع مشروع:164 1-1. قانون اساسي:164 2-1. قانون مجازات اسلامي:165 3-1. مادة 92 قانون تعزيرات:166 4-1.مادة 93 قانون تعزيرات:166 5-1. قانون مدني:167 گفتار ششم: ضمانت اجراي تعدي به حقوق حیثیتی اشخاص:167 الف) معناي لغوي و اصطلاحي تعزير:168 1- نظريه مشروعيت تعزير مالي در فقه اماميه:169 2- تعرير مالي كيفر خصوصي نسبت به آلام و دردهاي جسمي170 3- تعزير مالي كيفر خصوصي نسبت به لطمه زدن به عرض:170 4- تعزير مالي كيفر خصوصي نسبت به ايراد خسارت معنوي به وسيله سَبّ:171 5- امكان تبديل تعزير به روش جبران مالي خسارت معنوي:173 نتيجه گيري175 پیشنهادها177 فهرست منابع180 الف) منابع عربي181 ب) منابع فارسي189 ج) مقالات193 د) پایاننامهها193 دریافت فایل جهت کپی مطلب از ctrl+A استفاده نمایید نماید |