بررسی و نقد آیات ولایت در تفسیر الدرالمنثور - دانلود رایگان
دانلود رایگان بررسی و نقد آیات ولایت در تفسیر الدرالمنثور سیوطی و تفسیرجلالین
دانلود رایگان
| بررسی و نقد آیات ولایت در تفسیر الدرالمنثور سیوطی و تفسیرجلالینبررسی و نقد آیات ولایت در تفسیر الدرالمنثور سیوطی و تفسیرجلالین پیشگفتار یکی از منابع تفسیر قرآن روایات تفسیری است؛ این در حالی است که مفسران مسلمان به روایات تفسیری به یک اندازه توجه نکرده اند. برخی فقط روایات را معتبر می دانند؛ اما گروهی دیگر از منابع علوم ادبی، عقلی و قرآنی بهره برده اند. بعد از رحلت پیامبر در تفسیر قرآن، دوگرایش به وجود آمد. یک گروه در تفسیر قرآن اعلمیت اهل بیت (ع) را قبول داشتند و استناد آنان در این باره به سفارش های پیامبر می باشد که از جمله ی آنان می توان به احادیث ذیل اشاره کرد: انی تارک فیکم الثقلین کتاب الله و عترتی و انهما لم یتفرقا حتی یردا علی الحوض .[1] یا علی مع القرآن و القرآن مع علی لن یتفرقا حتی یردا علی الحوض [2]. این احادیث نه تنها مورد استناد پیروان مذهب تشیع بلکه نزد علمای اهل سنت نیز از اعتبار زیادی برخوردار است چنانچه یکی از محققان اهل سنت گفته است: بر اساس این حدیث علی اعلم مردم به تفسیر قرآن است .[3] گروهی دیگر، با تبعیت از منع کتابت حدیث تا پایان نیمه اول قرن دوم از کتابت حدیث خوداری کردند. اقسام روایات تفسیری با مطالعه بررسی های صورت گرفته توسط علمای برجسته اسلام می توان روایات تفسیری را از حیث محتوی به چند دسته تقسیم نمود که مهم ترین آن ها عبارت اند از: ((روایات توضیحی، روایات شأن نزول، روایات تنزیل و تأویل، روایات جری و تطبیق)) 1) روایات توضیحی: روایاتی که در آن ها به شرح واژه یا جمله و مضمون آیه پرداخته می شود؛ مثل شرح رفث ، فسوق و جدال به جماع، دروغ و سوگند لا و الله و بلی و الله.[4] این نوع از روایات به فهم مراد الهی کمک بزرگی کرده اند، چون توضیح واژه ها تنها به لغت و عرف متکی نیست، گاهی به روایات تفسیری تکیه دارد. و گاه واژه هایی در لغت و عرف، چند معنا دارند و فقط روایات می تواند معنای آن ها را مشخص کند؛ برای مثال واژه رفث در کلام عرب به معنای بدگویی و ناسزاگویی است و مجازاً در معنای همبستری و جماع به کار رفته است.[5] 2) روایات شأن نزول:روایاتی که رخداد، عمل و یا سؤالی را بیان می کنند که به دنبال آن آیه یا آیاتی نازل شده است؛ برای نمونه آیه إِنَّما وَلِیکمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذینَ آمَنُوا الَّذینَ یقیمُونَ الصَّلاةَ وَ یؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ هُمْ راکعُونَ (المائدة، 55) را قریب به اتفاق مفسران، در شأن خاتم بخشی حضرت علی در حال رکوع دانسته اند.[6] 3) روایات بطن قرآن: در بعضی روایات مصادیقی برای آیات قرآن ذکر شده است که از لحاظ ظاهر لغت و عرف سازگاری با آیات ندارد. از این روایات به روایات بطن تعبیر می شود. برای مثال تطبیق شجره ملعونه بر بنی مروان و بنی امیه که آن را بسیاری از اهل سنت برنتافته اند، می تواند ناشی از همین امر باشد که ظاهر لغت و عرف مساعد با آن نیست. چنانچه آلوسی می گوید: لعن بنی امیه در قرآن آمده است؛ حال یا به طور خاص، آن گونه که شیعه اعتقاد دارد یا به طور عام، آن گونه که ما می گوییم. آنجا که آمده است: إِنَّ الَّذینَ یؤْذُونَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فِـى الدُّنْیا وَ الْآخِرَةِ وَ أَعَدَّ لَهُمْ عَذاباً مُهیناً .[7] بنی امیه مصداق این آیه اند، اگر نگوییم که این آیه خاص بنی امیه است.[8] 4) روایات فقهی:برخی از روایات تفسیری در تفسیر آیات احکام است. تألیفات تفسیری شیعه و سنی تحت عنوان آیات الاحکام نشان از نیاز به این روایات است. 5) روایات جری و تطبیق: روایاتی که مضمون کلی آیات را بر مصادیق تطبیق می کند و نهایتا همه مصادیق را بیان نمی کند؛ بلکه به بیان کامل مصادیق می پردازد.[9] مثل روایتی که از ابن عباس نقل شده است: ما انزل الله آیة فـى القرآن یقول فیها یا ایها الذین آمنوا الّا کان علی شریفها و امیرها و لقد عاتب الله اصحاب محمدk فی غیر آیة من القرآن و ما ذکر علیاً الّا بخیر [10] و مثل آیه إِنَّ اْلأَبْرارَ لَفی نَعیمٍ وَ إِنَّ الْفُجَّارَ لَفی جَحیمٍ [11] که در آن ابرار بر ائمه اهل بیت و فجار بر دشمنانشان تطبیق شده است.[12] مکاتب و دیدگاه های گوناگون تفسیر روائی الف) مکتب روائی محض در مکتب روایی محض، تفسیر قرآن به غیر روایات ممنوع است(مثل اخباریون افراطی شیعه و بسیاری از نص گرایان سنی مذهب). استرآبادی آورده است: ((قرآن در سطح فهم توده ی مردم نازل نشده و دور از فهم آنان است. قرآن در سطح فهم های اهل ذکر نازل شده است. علم به ناسخ و منسوخ قرآن و فهم این که کدام آیات بر ظاهر خود باقی است و کدامشان باقی بر ظاهرشان نیست، تنها نزد اهل بیت است)).[13] بحرانی نیز در مقدمه ی تفسیرش نوشته است: معاصران ما به تفاسیری پرداخته اند که از ناحیه ی پیشوایان معصوم (که عالم به تنزیل و تأویل قرآن هستند) نقل نشده است. واجب آن است که در تفسیر قرآن دست نگاه داریم تا از سوی آنان تفسیر و تأویل بدست آید؛ زیرا پیشوایان معصوم، صاحبان علم تنزیل و تأویل اند و آنچه از جانب آنان رسیده جملگی نور و هدایت و آن چه از طرف غیر ایشان آمده ظلمت و تاریکی است .[14]همچنین شیخ حر عاملی نیز استنباط احکام نظری را از ظواهر قرآن منوط به روایات تفسیری می دانست.[15] و به نظر می رسد، نظر غالب اخباریون شیعه بر تفسیر قرآن بر اساس روایات تفسیری است.[16] در بین دانشمندان سنی مذهب نیز کسانی در ذیل این مکتب قرار می گیرند. سیوطی نوشته است: گروهی گفته اند هیچکس، هر چند دانشمند، ادیب، سرآمد در شناخت راه های استدلال، عالم به فقه، نحو، تاریخ و آثار باشد، مجاز به تفسیر قرآن نیست، مگر آن که تفسیرش بر اساس روایات منقول از پیامبر(ع) باشد .[17]قرطبی نیز بیان می کند: بعضی از علما گفته اند که تفسیر قرآن بر سماع (روایات پیامبرk) متوقف است .[18]همچنین شاطبی نوشته است: نسزد که در استنباط از قرآن به خود قرآن بسنده شود و به شرح و بیان قرآن، یعنی سنت مراجعه نشود؛ زیرا هرگاه قرآن کلی و مشتمل بر امور کلی باشد، چاره ای جز مراجعه به سنت نخواهد بود .[19] به طور کلی می توان بیان نمود طرفداران مکتب و دیدگاه روایی محض، تفسیر به رأی را تکیه به ظواهر قرآن، بدون مراجعه به روایات تفسیری می دانند.[20] این گروه با استدلال بر این آیه که: وَ أَنْزَلْنا إِلَیک الذِّکرَ لِتُبَینَ لِلنَّاسِ ما نُزِّلَ إِلَیهِمْ .[21] می گویند طبق این آیه تفسیر و تبیین قرآن بر عهده پیامبر است و هیچکس غیر از آن حضرت، حقّ تبیین و تفسیر قرآن را ندارد؛از این رو گفته شده است، پیامبر تفسیر قرآن را به اصحاب خود آموخت و آنان به تابعین تعلیم دادند و بیش از هزاران روایت تفسیری که از سلف صالح یعنی صحابه و تابعین در باب تفسیر قرآن نقل شده است، برای کسانی که جویای تفسیر قرآن اند، کفایت می کند و لذا عدول از این روش و تفسیر قرآن و تجاوز از آنچه در منقولات صحابه و تابعین آمده است، بدعت است و اگر در مورد آیاتی از قرآن نقلی ازسلف صالح به ما نرسیده باشد، وظیفه ما سکوت و پرهیز از تفسیر است.[22] [1]) (من دوچیز گرانبهادرمیان شما گذاشته ام،قرآن کریم واهل بیتم را واین دوهرگزازهم جدا نمی شوندتاکنار حوض برمن وارد شوند.) [2]) حاکم نیشابوری، محمد، المستدرک علی الصحیحین، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1990م. ج3ص134. [3]) مناوی، زین الدین، التیسیر بشرح الجامع الصغیر، ریاض، مکتبة الامام الشافعی، 1988م.ص100به نقل ازمقاله درج شده درسایت نورمگزwww.noor mags.com [4]) سیوطی، جلال الدین، الدر المنثور، بیروت، دارالفکر، 1993م. ج1 ص219 [5]) طبری، محمد بن جریر، جامع البیان عن تأویل آی القرآن، بیروت، دارالمعرفة، 1412 هـ.ق. ج2ص156 [6]) سیوطی، جلال الدین، ج3ص105 [7]) الاحزاب/ 57. [8]) آلوسی، سید محمود، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1415هـ.ق.ج15ص105-108 [9]) طباطبائی، محمد حسین، قرآن در اسلام، قم، جامعه مدرسین، 1417ه. ص42. ج 1 ص 20 [10] ابن ابی حاتم، عبدالرحمان، تفسیر القرآن العظیم، صیدا، المکتبة العصریة، بی تا.ج1ص196 [11]) الانفطار/ 13 و 14. [12]) بحرانی، سید هاشم، البرهان فی تفسیر القرآن، تهران، بنیاد بعثت، 1416 هـ.ق. ج5ص602 [13]) استرآبادی، محمد امین، الفوائد المدینة، قم، جامعه مدرسین، 1424 هـ.ق. ص270 [14]) بحرانی، سید هاشم، البرهان فی تفسیر القرآن، تهران، بنیاد بعثت، 1416 هـ.ق.ج1ص8 [15]) همان.ج27ص35 [16]) حکیم، محمد سعید، المحکم فی اصول الفقه، قم، جاوید، 1414 هـ.ق.ج3ص175 [17]) همان، الاتقان ج2ص477- قنوجی، صدیق، أبجد العلوم، بیروت، دارالکتب العلمیة ، 1978م ج2ص175 [18]) همان، ج1ص33 [19]) همان، ج3ص369 [20]) طباطبائی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، جامعه مدرسین، 1417ه، ج3ص78. [21]) النحل/ 44. [22]) طباطبائی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن ج 3 ص84 ، قم، جامعه مدرسین، 1417ه، ج3ص84 پیشگفتار 4 فصل اول: کلیات.. 11 1-1. تعریف مسأله. 12 2-1. سؤال های اصلی. 12 3-1. اهمیت و جایگاه موضوع تحقیق. 13 4-1. اهداف تحقیق. 13 5-1. فرضیات تحقیق. 13 6-1. روش تحقیق. 14 7-1. نمونه و روش نمونه گیری. 14 فصل دوم: زندگانی سیوطی. 16 1-2. زندگانی. 17 2-2. تحصیلات سیوطی. 18 3-2. شاگردان سیوطی. 19 4-2. سیوطی و اجتهاد21 5-2. اجتهاد سیوطی در تفسیر و علوم قرآنی. 21 6-2. جایگاه علمی سیوطی. 21 7-2. تألیفات.. 22 1-7-2. آثار او در تفسیر قرآن کریم. 22 2-7-2. آثار او در تفسیر آیات معین. 22 3-7-2. آثار وی در انواع علوم قرآنی. 23 8-2. معرفی کتاب تفسیر الدر المنثور بالمأثور. 24 9-2. معرفی اجمالی تفسیر جلالین. 25 فصل سوم: بررسی تفسیری آیه ی اطاعت.. 27 1-3. بررسی، تحلیل و تفسیر آیه اطاعت.. 28 2-3. نقد سیوطی. 34 3-3. بررسی دیدگاه شیعه. 35 4-3. پاسخ به اشکالات.. 39 1-4-3. اشکالات اهل سنت به تفسیر شیعه. 39 2-4-3. اشکالات شیعه به تفسیر اهل سنت 40 5-3. اعتراف به جایگاه حضرت علی(ع) 41 6-3. اعتراف به فضیلت 43 7-3. اعتراف به دیانت 44 8-3. اعتراف به اعلمیت 45 9-3. اعتراف به محبوبیت حضرت علی(ع) نزد خداوند و پیامبر(ص)46 10-3. اعتراف به وصایت حضرت علی(ع)48 11-3. دشمنی وهابیت با حضرت علی(ع)53 12-3. نتیجه. 57 فصل چهارم: بررسی تفسیری آیه ی ولایت.. 60 1-4. بررسی روایی، محتوایی و شأن نزولی آیه ولایت(55 سوره مائده) 61 2-4. بررسی شأن نزول آیه ولایت.. 66 3-4. شبهه ابن تیمیه در مورد آیه 55 سوره ی مائده 70 4-4. پاسخ به شبهه ابن تیمیه. 72 5-4. بررسی کلمات آیه به صورت مجزا 77 -15-4. إنما 77 2-5-4. ولی 77 3-5-4. زکات 78 4-5-4. رکوع 78 6-4. مفهوم امامت.. 78 7-4. واژه امام در لغت و قرآن. 80 8-4. تاریخ شروع بحث امامت.. 81 9-4. عظمت مقام امامت در قرآن مجید. 83 نتیجه 89 فصل پنجم: تفسیر آیه ی 33 سوره احزاب در تفسیر سیوطی. 90 1-5. تفسیر آیه ی 33 سوره احزاب در تفسیر سیوطی. 91 2-5. تفسیر جلالین در خصوص آیه(33سوره احزاب) 98 3-5. بررسی مهم ترین لغات آیه تطهیر. 99 4-5. اراده خداوند. 101 5-5. سبب نزول آیه ی تطهیر در منابع معتبر اهل سنت.. 103 6-5. نقد و بررسی. 109 7-5. سخن بزرگان تفسیر. 122 8-5. احتجاج کنندگان به آیه ی تطهیر درباره ی فضیلت اهل بیتb. 124 9-5. منابع پیروان مذهب اهل بیتb. 124 10-5. بررسی و جمع بندی دیدگاهها 125 11-5. پاسخ به شبهات و سؤالات.. 126 12-5. خرده گیرى ها بر مسأله عصمت.. 130 نتیجه گیری. 133 فهرست منابع و مأخذ. 140 چکیده انگلیسی 145 دریافت فایل جهت کپی مطلب از ctrl+A استفاده نمایید نماید |