دانلود رایگان


نقش فضايل و رذائل در ادراك از منظر قرآن و سنّت - دانلود رایگان



دانلود رایگان نقش فضايل و رذائل در ادراك از منظر قرآن و سنّت

دانلود رایگان
نقش فضايل و رذائل در ادراك از منظر قرآن و سنّتنقش فضايل و رذائل در ادراك از منظر قرآن و سنّت

در يك تقسيم بندي كلّي مي توان عوامل مهم تأثيرگذار بر ادراك را به دو عامل دروني و بيروني تقسيم كرد:
عوامل بيروني مي تواند مصاديقي همچون شيطان، دوستان گمراه يا خوب، اجتماعات صالح يا ناصالح، دسترسي يا عدم دسترسي به امكانات آموزشي و معلم داشته باشد.
امّا عوامل دروني نيز مثل ملكات و فضايل اخلاقي و رذايل اخلاقي، در نوع شناخت تأثيرگذارند.
البته تأثيرگذاري عمل بر شناخت و ادراك و همچنين اثرگذاري ادراك و شناخت بر عمل يك تأثيرگذاري دوسويه و متقابل است، امّا ما در اين تحقيق فقط يك سوي اين تأثيرگذاري كه همان نقش عمل[1] بر شناخت است را در قالب تأثيرگذاري اعمال خوب يا بد بر شناخت و معرفت مورد مطالعه و دقت نظر بيشتر قرار مي دهيم.
اين تأثيرگذاري ها را مي توان از منظر فلسفي، ديني، روان شناختي و يا علوم اجتماعي مورد بحث و پژوهش قرار داد امّا از آنجایی كه ما در اينجا از منظر قرآن و روايات معصومين: آن را مطرح مي نمائيم امكان ورود به همة اين رويكردها را به طور مفصّل نداريم و غالب بحث جنبة ديني و از نگاه و منظر قرآن و روايات مي باشد.

(مفاهيم) و متغيّرها معرفت و ادراك عنوان متغيّري است كه در پرتو رفع و دفع رذايل اخلاقي توسعه پيدا مي كند و همچنين كسب فضائل اخلاقي باعث تسهيل كسب معارف مي شود.
پيش فرض هاي پژوهش در اين بحث ما پيش فرض هاي زير را مفروض مي دانيم:
1- انسان موجودي اخلاقي است.
2- انسان تربيت پذير مي باشد.
3- ظواهر كتاب و سنّت حجّت مي باشد.
4- شيوه اكتساب از منابعِ ديني شيوة اجتهادي است.
اهداف پژوهش تأثيرات علمي اين پژوهش در علم اخلاق نظري، بسيار وسيع و گسترده مي باشد و همچنين در حيطة اخلاق عملي و كاربردي تأثيرات زيادي را به دنبال خواهد داشت.
از دستاوردهاي اين پژوهش مي توان به كاربرد اين بحث و نتايج آن در محيط هاي – علمي حوزه و دانشگاه – اشاره نمود. و اين گونه نتيجه گيري نمود كه: تزكيه مقدّم بر تعليم بوده و عدم التزام به اخلاق ديني يكي از آفات و دلايل اُفت تحصيلي در محيط هاي علمي مي باشد. و با تهذيب اخلاقي مي توان سطح علمي مراكز علمي را بالا برد.
سؤالات پژوهش سؤالاتي كه در اين پژوهش به آن پاسخ خواهيم داد به دو گروه سؤالات اصلي و فرعي تقسيم مي گردند:
الف) سؤالات اصلي: آيا فضايل و رذايل در ادراك آدمي نقش دارند؟
نظر قرآن و روايات معصومين: در اين باره چيست؟
ب) سؤالات فرعي: آيا براي فهم بهتر و بيشتر مسائل و ارتباط دقيق تر با عالم هستي، تقوا كارساز است؟
آيا مي توان گناه را به عنوان يكي از دلايل اُفت تحصيلي در مراكز علمي قلمداد نمود؟
و آيا مي شود چنين ادعايي را طرح نمود كه هر كس كه در راه شناخت و معرفت گام برمي دارد گريز و گزيري از پاك سازي درونِ خويش به عنوان ظرف معلومات ندارد و براي بهتر ديدن بايد فضاي ذهن و جان را از آلودگي ها و غبارهاي غفلت و گناه زدود؟
ضرورت تحقيق از آنجايي كه همة جهان بيني ها، از نوعِ شناختِ انسان ها از جهان هستي نشأت مي گيرند و شناخت هاي صحيح و سقيم هستند كه جهان بيني ها را شكل مي دهند و از طرفي هم متون ديني همه اديان الهي و سخنان بزرگان هر ديني بر كسب شناخت و ادراكي بي پيرايه تأكيد فراوان دارند لذا براي رسيدن به ايدئولوژي صحيح، بايد، نوع شناخت و ادراك خود را از كجي و اعوجاج مصون بداريم.
از ديرباز بشر به دنبال دستيابي به معرفتي ناب و ادراكي دقيق بوده است تا خود و ديگران را از تاريكي هاي جهل و گمراهي برهاند. و به نور ادراك و معرفت دست يابد و در شأن و منزلت به قلة رفيع جايگاه عالمان و عارفان حقيقي برسد. چرا كه قرآن مجيد شأن عالمان را رفيع دانسته و آنان را از جاهلان ممتاز نموده است: ﴿هَلْ يَسْتَوِي الَّذِينَ يَعْلَمُونَ وَ الَّذِينَ لا يَعْلَمُونَ إِنَّما يَتَذَكَّرُ أُولُوا الْأَلْبابِ﴾[2].
و در رفعت مقام عالمان مي فرمايد: ﴿يَرْفَعِ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجاتٍ﴾[3].
امّا رسيدن به ادراكِ ناب و بي پيرايه و بدور از خطاء، موانعي بر سر راه خود دارد.
در آيات شريف قرآن مرتبه علم و يقين به عنوان برترين هدف آفرينش ذكر گرديده است. به گونه اي كه عبادت كه خود در آياتي از كلام الله به عنوان هدف خلقت نام برده شده است[4] خود، زمينه و مقدّمه اي براي رسيدن به مقام رفيع و شامخ يقين مي باشد: ﴿وَ اعْبُدْ رَبَّكَ حَتَّى يَأْتِيَكَ الْيَقِينُ﴾.[5]
[1] - مقصود از عمل در اینجا شامل نیّت عمل نیز می­شود. چرا که فضایل رذایل گاهی بصورت عمل و گاهی به صورت نیّت و قصد خیر یا شرّ ظهور پیدا می­کند. مثلاً خیرخواهی برای بندگان خدا، از فضایلی است که گاهی به صورت عمل و گاهی به صورت نیّت درونی در انسان فضیلتمند وجود دارد.
[2] - قرآن مجيد، زمر، آيه 9: آيا كساني كه مي دانند (خدا را مي شناسند) با كساني كه نمي دانند (خدا را نمي شناسند) يكسانند؟ تنها خردمندانند كه حقايق را درمي يابند .
[3] - قرآن مجيد، مجادله، آيه 11: ...خدا مقام اهل ايمان و دانشمندانِ عالم را (در دو جهان) رفيع مي گرداند... .
[4] - قرآن مجيد، اَلذّاريات، آيه 56: ﴿وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلاَّ لِيَعْبُدُونِ﴾: من جنّيان و آدميان را جز براي اين كه مرا بپرستند نيافريدم .
[5] - قرآن مجيد، الحِجر، آيه 99: و پروردگارت را بندگي كن تا زماني كه مرگ به سراغت مي آيد و جهان غيب براي تو مشهود مي شود (به هنگام مرگ و لِقاي ما به مقام يقين مي رسي) .
کلیات1
(مفاهيم) و متغيّرها3
پيش فرض هاي پژوهش3
اهداف پژوهش3
سؤالات پژوهش3
الف) سؤالات اصلي:3
ب) سؤالات فرعي:4
ضرورت تحقيق4
پيشينه تحقيق5

بخش اول:ادراک و شناخت8
فصل اول:مفهوم شناسی ادراک9
معناي لغوي 10
تعريف شناخت و معرفت12
(ادراك) علم و معرفت از منظر قرآن و روايت13
اختلاف شناخت ها زمينه ساز تفاوت ايدئولوژي­ها14
امكان شناخت:15
فصل دوّم:اهميّت و لزوم ادراك از منظر قرآن و روايات17
الف) قرآن مجيد18
ب) روايات معصومين:21
فصل سوّم:مبادي ادراك (معرفت یا شناخت)24
راه هاي شناخت:26
الف) راه حسّ (معرفت حسّي)26
محدوديت ها و ويژگي هاي چهارگانه شناخت حسّي27
برخي آيات و روايات مربوط به ابزار شناخت حسّي28
آيات:28
روايات:28
ب) راه عقل و خرد (معرفت عقلاني)29
مشخصات شناخت عقلی29
برخي از آيات و روايات مربوط به شناخت عقلي30
آيات:30
روايات:30
حقيقت عقل:32
ج) راه دل و قلب (معرفت شهودي و اشراقي)32
زمينه شناخت اشراقي36
مكانيزم شناخت عرفانی يا همان ادراك و معرفت از راه دل37
د) راه وحي (معرفت و ادراك وحياني)42

بخش دوّم:فضائل و رذایل در قرآن و روایات معصومینE45
فصل اوّل:مفهوم شناسي فضايل و رذايل46
الف) لغت47
واژة فضائل:47
واژة رذايل:47
ب) در اصطلاح47
ملاك و معيار تشخيص فضائل و رذايل اخلاقي48
سودگرايي 48
قصد انجام وظيفه 49
نوع دوستي 49
تبيين ديدگاه اسلام دربارة معيار فضايل و رذايل 50
فصل دوّم:بررسي مسئلة فضيلت و رذيلت در قرآن و روايات54
دورنمايي از فضايل و رذايل اخلاقي در قرآن و روايات55
فضائل:55
الف) فضائل اخلاقي عام:56
ب) فضايل اخلاقي ايماني:56
ج) فضايل اخلاقي اجتماعي:56
رذايل:57
ارتباط بين عمل و حوادث عالم 58
روش قرآن در بيان فضايل و رذايل58
هشدارهاي قرآن 59
راه هاي تحصيل فضائل و دفع رذائل59

بخش سوّم:نقش فضائل و رذائل در ادراك61
فصل اوّل:كليات62
علّت حجاب دل 64
شكوفايي عقول هدف اصلي انبياء از تهذيب نفوس بشر65
تأكيد قرآن و روايات بر بُعد شناختي انسان66
كاركرد فضائل و رذايل بر قوة ادراك67
الف) کارکرد رذایل67
ب) کاركرد فضائل67
علوم اشراقي و شهودات عرفاني 68
حكمت، نوعي از شناخت و بصيرت قدسي70
عدم اختصاص علوم اشراقي به انبياء فقط72
اندكي سالكان طريق در عين امكان براي همه 74
فصل دوّم:رذايلي كه بر ادراك تأثير مي گذارند78
عدم وصول به مقصد با مركب گناه و نافرماني حقّ79
قلب مريض80
رذايلي كه بر ادراك تأثير مي گذارند (از ديدگاه قرآن و روايت)81
1- كفر حجاب قلب81
2- تكبّر حجاب نفس82
3- گناه اعمال سيئه زنگار دل84
تيره شدن روح به وسيله گناه85
گناه باعث محروميّت آدمي از رزق87
4- اثر اعراض از ذكر خدا87
5- هواپرستي مانع حكمت89
6- ناديده گرفتن حقّ اهل بيت7 باعث نقص علم91
7- طول امل و ذهاب عقل91
8- حرص و آز و دنيازدگي مانع حضور ملائكه در قلب92
9- محبّت دنيا مانع بزرگ معرفت93
10- شرك باعث پيدا نكردن راه راست94
11- نفاق سبب عدم فهم94
12- تكذيب آيات الهي و جدل در آيات الهي مانع گشايش درهاي آسمان95
13- ظلم علّت محروميّت از هدايت الهي95
13- دروغگويي96
14- عشق و نفرت سدّ معرفت و ادراك97
15- پرخوري و حرام خواري مانع فطانت و زيركي در ادراك98
16- اغواء شيطان مانع فهم صحيح و القاء شیطان باعث سهو و نسیان99
17- ميل به باطل100
18- لجاجت و تعصّب بي جا مانع تفكّر، استدلال و حقّ بيني101
19- بهانه جويي باعث قساوت قلب101
20- غفلت، گمراهي جان102
21- شقاوت و محروميّت از علم103
22- فسق موجب گمراهي ومانع شناخت حقايق103
23- ترك عمل موجب از دست دادن علم104
24- تن پروري و راحت طلبي موجب محروميّت از معرفت105
25- فضائل اخلاقي پائين حجاب از امّ الفضائل105
26- منع ديگران از علم، باعث سلب علم از خود عالم105
27- حسّ گرايي افراطي مانع رسيدن به علوم غيبي106
28- تقليد كوركورانه مانع تفكّر و انديشه106
29- غضب موجب تباهي عقل107
30- دون همّتي مانع پيگيري اهداف بلند107
31- فرار از جنگ موجب مهر بر قلب و عدم فهم108
32- زياده گويي و پرحرفي و پريشاني و آشفتگي قلوب مانع از ديدن حقايق108
فصل سوم:فضائلي كه بر ادراك اثر مثبت مي گذارند110
فضايل111
فضائلي كه بر ادراك تأثير دارند. 111
مقصود از رزق در قرآن مجید113
1- ايمان و تقوا شكوفاگر فطرت114
2- عمل فضيلت مندانه كليد شناخت117
4- زهد و بي رغبتي به دنيا ماية حكمت119
5- اخلاص ماية جوشش حكمت121
6- ذكر مدام الهي باعث بينايي چشم دل:123
7- استغفار و توبه سبب بارش رزق الهي124
مقصود از رزق در روايات معصومين:124
8- القاي ملك باعث فزوني فهم125
9- پند پذيري و عبرت گيري موجب بينايي125
10- استمداد از خداوند باعث بصيرت125
11- نوافل سبب قرب الهي و ديدن و شنيدن از نوعي ديگر.126
12- طهارت قلب راه نيل به مراحل برتر قرآن127
13- خوف الهي سبب نوعي علم128
14- خلوت كردن يا شاغل زدايي زمينة كسب فيض الهي129
15- دعا كليد رحمت130
16- صبر زمينة نور و صفاي باطن130
17- حسن خلق سبب زيادي در رزق131
18- شكر نعمت باعث زيادت در علم و معرفت131
19- حسن نيّت131
20- شرح صدر سبب هدايت132
21- پيروي از صاحب وحي شهود آور و موجب عقلانيّت132
22- همّت بلند شرط رسيدن به كمالات بالا132
23- مشورت و مشاوره باعث فزوني عقل133
24- تواضع مزرعة حكمت133
25- دعوت به حق راهي براي وصول به حقيقت علم و بصيرت134
26- حديث اهل بيت صيقل قلوب، زمينه ساز معرفت برتر134
27- مجاهده در راه خدا، راه رسيدن به مسير حق135
28- اتباع حقّ، سبب كمال عقل135
29- غلبه بر هوا و هوس، سبب ظهور نيروي عقل135
30- خودشناسي و معرفت نفس باعث علم به ديگران136
31- لقمة حلال سبب نور قلب136
32- گرسنگي و كم خوري علّت تابش نور حكمت بر قلب137
33- حفظ زبان كليد حكمت137
34- عبوديت حق سبب رسيدن به مقام يقين138
35- حركت بسوي خدا و توجه به دوستي خداوند باعث رفع حجوب138
36- تفكّر باعث نورانيت139
جمع­بندی140
فهرست منابع157


دریافت فایل
جهت کپی مطلب از ctrl+A استفاده نمایید نماید




نقش فضايل و رذائل در ادراك


منظر قرآن و سنّت


مقاله


پاورپوینت


فایل فلش


کارآموزی


گزارش تخصصی


اقدام پژوهی


درس پژوهی


جزوه


خلاصه