نقش فضايل و رذائل در ادراك از منظر قرآن و سنّت - دانلود رایگان
دانلود رایگان نقش فضايل و رذائل در ادراك از منظر قرآن و سنّت
دانلود رایگان
نقش فضايل و رذائل در ادراك از منظر قرآن و سنّتنقش فضايل و رذائل در ادراك از منظر قرآن و سنّت در يك تقسيم بندي كلّي مي توان عوامل مهم تأثيرگذار بر ادراك را به دو عامل دروني و بيروني تقسيم كرد: عوامل بيروني مي تواند مصاديقي همچون شيطان، دوستان گمراه يا خوب، اجتماعات صالح يا ناصالح، دسترسي يا عدم دسترسي به امكانات آموزشي و معلم داشته باشد. امّا عوامل دروني نيز مثل ملكات و فضايل اخلاقي و رذايل اخلاقي، در نوع شناخت تأثيرگذارند. البته تأثيرگذاري عمل بر شناخت و ادراك و همچنين اثرگذاري ادراك و شناخت بر عمل يك تأثيرگذاري دوسويه و متقابل است، امّا ما در اين تحقيق فقط يك سوي اين تأثيرگذاري كه همان نقش عمل[1] بر شناخت است را در قالب تأثيرگذاري اعمال خوب يا بد بر شناخت و معرفت مورد مطالعه و دقت نظر بيشتر قرار مي دهيم. اين تأثيرگذاري ها را مي توان از منظر فلسفي، ديني، روان شناختي و يا علوم اجتماعي مورد بحث و پژوهش قرار داد امّا از آنجایی كه ما در اينجا از منظر قرآن و روايات معصومين: آن را مطرح مي نمائيم امكان ورود به همة اين رويكردها را به طور مفصّل نداريم و غالب بحث جنبة ديني و از نگاه و منظر قرآن و روايات مي باشد. (مفاهيم) و متغيّرها معرفت و ادراك عنوان متغيّري است كه در پرتو رفع و دفع رذايل اخلاقي توسعه پيدا مي كند و همچنين كسب فضائل اخلاقي باعث تسهيل كسب معارف مي شود. پيش فرض هاي پژوهش در اين بحث ما پيش فرض هاي زير را مفروض مي دانيم: 1- انسان موجودي اخلاقي است. 2- انسان تربيت پذير مي باشد. 3- ظواهر كتاب و سنّت حجّت مي باشد. 4- شيوه اكتساب از منابعِ ديني شيوة اجتهادي است. اهداف پژوهش تأثيرات علمي اين پژوهش در علم اخلاق نظري، بسيار وسيع و گسترده مي باشد و همچنين در حيطة اخلاق عملي و كاربردي تأثيرات زيادي را به دنبال خواهد داشت. از دستاوردهاي اين پژوهش مي توان به كاربرد اين بحث و نتايج آن در محيط هاي – علمي حوزه و دانشگاه – اشاره نمود. و اين گونه نتيجه گيري نمود كه: تزكيه مقدّم بر تعليم بوده و عدم التزام به اخلاق ديني يكي از آفات و دلايل اُفت تحصيلي در محيط هاي علمي مي باشد. و با تهذيب اخلاقي مي توان سطح علمي مراكز علمي را بالا برد. سؤالات پژوهش سؤالاتي كه در اين پژوهش به آن پاسخ خواهيم داد به دو گروه سؤالات اصلي و فرعي تقسيم مي گردند: الف) سؤالات اصلي: آيا فضايل و رذايل در ادراك آدمي نقش دارند؟ نظر قرآن و روايات معصومين: در اين باره چيست؟ ب) سؤالات فرعي: آيا براي فهم بهتر و بيشتر مسائل و ارتباط دقيق تر با عالم هستي، تقوا كارساز است؟ آيا مي توان گناه را به عنوان يكي از دلايل اُفت تحصيلي در مراكز علمي قلمداد نمود؟ و آيا مي شود چنين ادعايي را طرح نمود كه هر كس كه در راه شناخت و معرفت گام برمي دارد گريز و گزيري از پاك سازي درونِ خويش به عنوان ظرف معلومات ندارد و براي بهتر ديدن بايد فضاي ذهن و جان را از آلودگي ها و غبارهاي غفلت و گناه زدود؟ ضرورت تحقيق از آنجايي كه همة جهان بيني ها، از نوعِ شناختِ انسان ها از جهان هستي نشأت مي گيرند و شناخت هاي صحيح و سقيم هستند كه جهان بيني ها را شكل مي دهند و از طرفي هم متون ديني همه اديان الهي و سخنان بزرگان هر ديني بر كسب شناخت و ادراكي بي پيرايه تأكيد فراوان دارند لذا براي رسيدن به ايدئولوژي صحيح، بايد، نوع شناخت و ادراك خود را از كجي و اعوجاج مصون بداريم. از ديرباز بشر به دنبال دستيابي به معرفتي ناب و ادراكي دقيق بوده است تا خود و ديگران را از تاريكي هاي جهل و گمراهي برهاند. و به نور ادراك و معرفت دست يابد و در شأن و منزلت به قلة رفيع جايگاه عالمان و عارفان حقيقي برسد. چرا كه قرآن مجيد شأن عالمان را رفيع دانسته و آنان را از جاهلان ممتاز نموده است: ﴿هَلْ يَسْتَوِي الَّذِينَ يَعْلَمُونَ وَ الَّذِينَ لا يَعْلَمُونَ إِنَّما يَتَذَكَّرُ أُولُوا الْأَلْبابِ﴾[2]. و در رفعت مقام عالمان مي فرمايد: ﴿يَرْفَعِ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجاتٍ﴾[3]. امّا رسيدن به ادراكِ ناب و بي پيرايه و بدور از خطاء، موانعي بر سر راه خود دارد. در آيات شريف قرآن مرتبه علم و يقين به عنوان برترين هدف آفرينش ذكر گرديده است. به گونه اي كه عبادت كه خود در آياتي از كلام الله به عنوان هدف خلقت نام برده شده است[4] خود، زمينه و مقدّمه اي براي رسيدن به مقام رفيع و شامخ يقين مي باشد: ﴿وَ اعْبُدْ رَبَّكَ حَتَّى يَأْتِيَكَ الْيَقِينُ﴾.[5] [1] - مقصود از عمل در اینجا شامل نیّت عمل نیز میشود. چرا که فضایل رذایل گاهی بصورت عمل و گاهی به صورت نیّت و قصد خیر یا شرّ ظهور پیدا میکند. مثلاً خیرخواهی برای بندگان خدا، از فضایلی است که گاهی به صورت عمل و گاهی به صورت نیّت درونی در انسان فضیلتمند وجود دارد. [2] - قرآن مجيد، زمر، آيه 9: آيا كساني كه مي دانند (خدا را مي شناسند) با كساني كه نمي دانند (خدا را نمي شناسند) يكسانند؟ تنها خردمندانند كه حقايق را درمي يابند . [3] - قرآن مجيد، مجادله، آيه 11: ...خدا مقام اهل ايمان و دانشمندانِ عالم را (در دو جهان) رفيع مي گرداند... . [4] - قرآن مجيد، اَلذّاريات، آيه 56: ﴿وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلاَّ لِيَعْبُدُونِ﴾: من جنّيان و آدميان را جز براي اين كه مرا بپرستند نيافريدم . [5] - قرآن مجيد، الحِجر، آيه 99: و پروردگارت را بندگي كن تا زماني كه مرگ به سراغت مي آيد و جهان غيب براي تو مشهود مي شود (به هنگام مرگ و لِقاي ما به مقام يقين مي رسي) . کلیات1 (مفاهيم) و متغيّرها3 پيش فرض هاي پژوهش3 اهداف پژوهش3 سؤالات پژوهش3 الف) سؤالات اصلي:3 ب) سؤالات فرعي:4 ضرورت تحقيق4 پيشينه تحقيق5 بخش اول:ادراک و شناخت8 فصل اول:مفهوم شناسی ادراک9 معناي لغوي 10 تعريف شناخت و معرفت12 (ادراك) علم و معرفت از منظر قرآن و روايت13 اختلاف شناخت ها زمينه ساز تفاوت ايدئولوژيها14 امكان شناخت:15 فصل دوّم:اهميّت و لزوم ادراك از منظر قرآن و روايات17 الف) قرآن مجيد18 ب) روايات معصومين:21 فصل سوّم:مبادي ادراك (معرفت یا شناخت)24 راه هاي شناخت:26 الف) راه حسّ (معرفت حسّي)26 محدوديت ها و ويژگي هاي چهارگانه شناخت حسّي27 برخي آيات و روايات مربوط به ابزار شناخت حسّي28 آيات:28 روايات:28 ب) راه عقل و خرد (معرفت عقلاني)29 مشخصات شناخت عقلی29 برخي از آيات و روايات مربوط به شناخت عقلي30 آيات:30 روايات:30 حقيقت عقل:32 ج) راه دل و قلب (معرفت شهودي و اشراقي)32 زمينه شناخت اشراقي36 مكانيزم شناخت عرفانی يا همان ادراك و معرفت از راه دل37 د) راه وحي (معرفت و ادراك وحياني)42 بخش دوّم:فضائل و رذایل در قرآن و روایات معصومینE45 فصل اوّل:مفهوم شناسي فضايل و رذايل46 الف) لغت47 واژة فضائل:47 واژة رذايل:47 ب) در اصطلاح47 ملاك و معيار تشخيص فضائل و رذايل اخلاقي48 سودگرايي 48 قصد انجام وظيفه 49 نوع دوستي 49 تبيين ديدگاه اسلام دربارة معيار فضايل و رذايل 50 فصل دوّم:بررسي مسئلة فضيلت و رذيلت در قرآن و روايات54 دورنمايي از فضايل و رذايل اخلاقي در قرآن و روايات55 فضائل:55 الف) فضائل اخلاقي عام:56 ب) فضايل اخلاقي ايماني:56 ج) فضايل اخلاقي اجتماعي:56 رذايل:57 ارتباط بين عمل و حوادث عالم 58 روش قرآن در بيان فضايل و رذايل58 هشدارهاي قرآن 59 راه هاي تحصيل فضائل و دفع رذائل59 بخش سوّم:نقش فضائل و رذائل در ادراك61 فصل اوّل:كليات62 علّت حجاب دل 64 شكوفايي عقول هدف اصلي انبياء از تهذيب نفوس بشر65 تأكيد قرآن و روايات بر بُعد شناختي انسان66 كاركرد فضائل و رذايل بر قوة ادراك67 الف) کارکرد رذایل67 ب) کاركرد فضائل67 علوم اشراقي و شهودات عرفاني 68 حكمت، نوعي از شناخت و بصيرت قدسي70 عدم اختصاص علوم اشراقي به انبياء فقط72 اندكي سالكان طريق در عين امكان براي همه 74 فصل دوّم:رذايلي كه بر ادراك تأثير مي گذارند78 عدم وصول به مقصد با مركب گناه و نافرماني حقّ79 قلب مريض80 رذايلي كه بر ادراك تأثير مي گذارند (از ديدگاه قرآن و روايت)81 1- كفر حجاب قلب81 2- تكبّر حجاب نفس82 3- گناه اعمال سيئه زنگار دل84 تيره شدن روح به وسيله گناه85 گناه باعث محروميّت آدمي از رزق87 4- اثر اعراض از ذكر خدا87 5- هواپرستي مانع حكمت89 6- ناديده گرفتن حقّ اهل بيت7 باعث نقص علم91 7- طول امل و ذهاب عقل91 8- حرص و آز و دنيازدگي مانع حضور ملائكه در قلب92 9- محبّت دنيا مانع بزرگ معرفت93 10- شرك باعث پيدا نكردن راه راست94 11- نفاق سبب عدم فهم94 12- تكذيب آيات الهي و جدل در آيات الهي مانع گشايش درهاي آسمان95 13- ظلم علّت محروميّت از هدايت الهي95 13- دروغگويي96 14- عشق و نفرت سدّ معرفت و ادراك97 15- پرخوري و حرام خواري مانع فطانت و زيركي در ادراك98 16- اغواء شيطان مانع فهم صحيح و القاء شیطان باعث سهو و نسیان99 17- ميل به باطل100 18- لجاجت و تعصّب بي جا مانع تفكّر، استدلال و حقّ بيني101 19- بهانه جويي باعث قساوت قلب101 20- غفلت، گمراهي جان102 21- شقاوت و محروميّت از علم103 22- فسق موجب گمراهي ومانع شناخت حقايق103 23- ترك عمل موجب از دست دادن علم104 24- تن پروري و راحت طلبي موجب محروميّت از معرفت105 25- فضائل اخلاقي پائين حجاب از امّ الفضائل105 26- منع ديگران از علم، باعث سلب علم از خود عالم105 27- حسّ گرايي افراطي مانع رسيدن به علوم غيبي106 28- تقليد كوركورانه مانع تفكّر و انديشه106 29- غضب موجب تباهي عقل107 30- دون همّتي مانع پيگيري اهداف بلند107 31- فرار از جنگ موجب مهر بر قلب و عدم فهم108 32- زياده گويي و پرحرفي و پريشاني و آشفتگي قلوب مانع از ديدن حقايق108 فصل سوم:فضائلي كه بر ادراك اثر مثبت مي گذارند110 فضايل111 فضائلي كه بر ادراك تأثير دارند. 111 مقصود از رزق در قرآن مجید113 1- ايمان و تقوا شكوفاگر فطرت114 2- عمل فضيلت مندانه كليد شناخت117 4- زهد و بي رغبتي به دنيا ماية حكمت119 5- اخلاص ماية جوشش حكمت121 6- ذكر مدام الهي باعث بينايي چشم دل:123 7- استغفار و توبه سبب بارش رزق الهي124 مقصود از رزق در روايات معصومين:124 8- القاي ملك باعث فزوني فهم125 9- پند پذيري و عبرت گيري موجب بينايي125 10- استمداد از خداوند باعث بصيرت125 11- نوافل سبب قرب الهي و ديدن و شنيدن از نوعي ديگر.126 12- طهارت قلب راه نيل به مراحل برتر قرآن127 13- خوف الهي سبب نوعي علم128 14- خلوت كردن يا شاغل زدايي زمينة كسب فيض الهي129 15- دعا كليد رحمت130 16- صبر زمينة نور و صفاي باطن130 17- حسن خلق سبب زيادي در رزق131 18- شكر نعمت باعث زيادت در علم و معرفت131 19- حسن نيّت131 20- شرح صدر سبب هدايت132 21- پيروي از صاحب وحي شهود آور و موجب عقلانيّت132 22- همّت بلند شرط رسيدن به كمالات بالا132 23- مشورت و مشاوره باعث فزوني عقل133 24- تواضع مزرعة حكمت133 25- دعوت به حق راهي براي وصول به حقيقت علم و بصيرت134 26- حديث اهل بيت صيقل قلوب، زمينه ساز معرفت برتر134 27- مجاهده در راه خدا، راه رسيدن به مسير حق135 28- اتباع حقّ، سبب كمال عقل135 29- غلبه بر هوا و هوس، سبب ظهور نيروي عقل135 30- خودشناسي و معرفت نفس باعث علم به ديگران136 31- لقمة حلال سبب نور قلب136 32- گرسنگي و كم خوري علّت تابش نور حكمت بر قلب137 33- حفظ زبان كليد حكمت137 34- عبوديت حق سبب رسيدن به مقام يقين138 35- حركت بسوي خدا و توجه به دوستي خداوند باعث رفع حجوب138 36- تفكّر باعث نورانيت139 جمعبندی140 فهرست منابع157 دریافت فایل جهت کپی مطلب از ctrl+A استفاده نمایید نماید |